Książki sensoryczne to pozycje stworzone z innych materiałów niż te tradycyjne i pozwalające na dostarczanie dziecku wielu wrażeń przy czytaniu. Kluczem do zrozumienia jest słowo „sensoryczny”, które według słownika języka polskiego Doroszewskiego oznacza „doznawany za pomocą zmysłów”. Możemy zatem doświadczać książeczek aktywnościowych za pośrednictwem kilku zmysłów, nie tylko wzroku.
O ile czytając na głos używamy wzroku i słuchu, to w przypadku zabawki dotykowej dziecko jest angażowane przez dodatkowe efekty dźwiękowe, np. szeleszczące albo chroboczące elementy. Najczęściej stymuluje się jeszcze zmysł czucia. Do wyboru jest sporo materiałowych opowiadań o zaskakujących kształtach i fakturze, z miękkimi albo sztywnymi i wystającymi elementami. Czasem natkniesz się na małe zabawki, które można wyjąć. Jednocześnie mogą stać się malutką przytulanką do manipulowania w rączkach. Możesz również natrafić na lekturę, która zaskoczy zmysł powonienia. W Zapachu świąt z serii Jano i Wito choinka pachnie lasem.
Dziecko a integracja sensoryczna
Co to jest integracja sensoryczna? I dlaczego jest tak ważna? Przez cały czas odbieramy świat za pomocą zmysłów, które pozwalają nam na orientację w przestrzeni, równowagę, dobre ocenianie odległości, temperatury, kształtów, nacisku, kolorów, dźwięków. Tracimy ją, jeśli zmysły nie współpracują odpowiednio z resztą systemu nerwowego. Jeśli bodźce docierające ze świata nie są dobrze przekazywane do mózgu albo mózg nie potrafi ich poprawnie interpretować, dziecko nie reaguje prawidłowo. Wiele przyjemnych rzeczy jak głaskanie czy smaczne jedzenie, odbiera jako torturę lub coś nieprzyjemnego.
Proces integracji sensorycznej przebiega w miarę rozwoju płodu, a potem niemowlęcia i dziecka, ale czasami jest zaburzony. Można jednak stymulować układ nerwowy, który jest plastyczny, i w ten sposób pobudzać ten proces. Da się wzmocnić współpracę wszystkich zmysłów i całego układu nerwowego. W ten sposób wspiera się właściwe funkcjonowania ciała i umysłu, rozpoznawanie emocji, motoryki oraz naukę mówienia, czytania i pisania.
Żeby wesprzeć te procesy potrzebna jest odpowiednia stymulacja. Jednym ze sposobów ćwiczenia układu nerwowego i uczenia mózgu rozpoznawania bodźców jest czytanie i poznawanie materiałowych książek dotykowych. Książeczki aktywnościowe dodatkowo pobudzają małą motorykę i wyobraźnię dziecka.
Jak wybierać książki sensoryczne dla niemowląt?
Kieruj się wiekiem dziecka. Przez pierwsze pół roku warto skupić się na kontrastowych pozycjach. Biało-czarne wydawnictwa z wyrazistymi dużymi kształtami, które niemowlę łatwo zobaczy, to pewniak. Małe dzieci na początku nie widzą wystarczająco wyraźnie, więc stawiaj na mocne barwy na białym lub kontrastowych tłach i duże figury geometryczne. Takie wzory pobudzą rozwijający się wzrok maluszka. Niemowlęta nie potrafią jeszcze skupiać uwagi, więc wystarczy kilka stron i z kilkoma prostymi wzorami, zgodnie z zasadą, że w jednym czasie jedna rzecz. Możesz pokazać trójkąt, koło, kwadrat, albo ciekawe wzory i faktury. Często wszywa się również małe bezpieczne lusterka.
Najważniejsze, żeby wszystko było dobrze i mocno przyszyte, żeby się nie oderwało i nie stanowiło niebezpieczeństwa. Materiały powinny też być bezpieczne i atestowane. Radzimy też wyprać książeczkę manipulacyjną w delikatnym środku piorącym zanim po raz pierwszy damy ją bobasowi.
Mogą być to książki manipulacyjne robione ręcznie, a nawet własnoręcznie (może się skusisz?), albo szyte na zamówienie. W internecie można znaleźć coraz więcej ofert uszycia spersonalizowanej książeczki dotykowej dla małego dziecka, na której przykładowo zostanie wyszyte imię dzidziusia.
Szczególnie polecamy:
Materiałowe książeczki dla niemowląt:
- Lilliputiens: kostka aktywizująca Lisiczka Alice
- książeczka materiałowa Sweet Corn z anglojęzycznym wyszytym tekstem
- Jellycat: materiałowa książeczka z ogonami Dinozaury
- od 6. miesiaca życia: B.Toys: książeczka sensoryczna Rainbow Sunshine
- od 6. miesiąca życia: Manhattan Toy: miękka książeczka aktywnościowa ptaszek Baby Bird
- od 6. miesiąca życia: Manhattan Toy: miękka książeczka aktywnościowa z wystającym króliczkiem Sunny Day
- od 9. miesiąca życia: Lilliputiens: książeczka rozkładana harmonijka Dżungla;
- quiet book książeczka wielofunkcyjna Lew Jack
Książeczki sensoryczne dla rocznego dziecka:
- od 18. miesiąca życia Lilliputiens: sensoryczna książeczka nauka liczenia 1, 2, 3 Count Book oraz Lilliputiens: quiet book książeczka wielofunkcyjna Paulette szuka kurczaczków
- album na zdjęcia do przeglądania Filibabba: album na zdjęcia książeczka Memory Book
- od 18. miesiąca życia: Lilliputiens: sensoryczna książeczka Uczę się Kształtów
- od 18. miesiąca życia: bogactwo życia codziennego i wystający lisek Lilliputiens: quiet book książeczka aktywnościowa Dobranoc Mały Lisku
- przyssawki kolory zmieniające się w ciepłej wodzie Lilliputiens: magiczna książeczka do kąpieli las Fiesta
Książeczki sensoryczne dla dwulatka
- książka i mata do zabawy z różnych tkanin: Lilliputiens: mata do zabawy Rodzina Nosorożców
- nauka opowiadania z małym liskiem: Lilliputiens: quiet book książeczka wielofunkcyjna Doctor Alice
Książeczki sensoryczne dla trzylatka
Tak, istnieją książki sensoryczne i dotykowe dla przedszkolaków. Trzylatki potrafią już trochę opowiadać, więc różne książki dla dzieci typu quiet book sprawdzą się doskonale. Będą stymulować wiele zmysłów, a jednocześnie dostarczą dużo uciechy i pobudzą do ćwiczenia mowy i narracji. Polecamy również wspomnianą wyżej pozycję z pachnącą choinką z serii „Jano i Wito” oraz przeróżne książki kucharskie o zapachu wypieków, czekolady czy pierożków. Paluszki trzyletniego szkraba są już na tyle wyćwiczone, że mogą otwierać okienka, wysuwać kartki, pocierać elementy zapachowe. Wtedy przydadzą się kartonówki z okienkami i wyskakującymi elementami.
Przykłady:
- Adamada: Zgadnij, co to!
- Adamada: Odkryj, gdzie
- Entliczek: pop-up Śpiąca Królewna
W tym wieku dziecko już słucha dłuższych bajek i opowieści oraz potrafi oglądać ilustracje, kiedy mu czytamy. Maluch ma na tyle zdolności koncentracji, żeby uważnie przyglądać się rysunkom.
To również moment, w którym można razem z dzieciakami stworzyć książeczkę sensoryczną DYI i handmade. Stare gałganki i kolorowe skrawki materiałów i papierów mogą zamienić się w fascynujące dzieła sztuki. Zachęcamy do wspólnego tworzenia. Własnoręcznie stworzona opowieść pobudzi kreatywność i na długo będzie powodem do dumy.
